Sn. Orhan Hakkı SERTEL

Türk Nakliye Tarihine adını kazımış kişileri tanıdığım kadarı ile sayfama taşımaktan büyük onur duyuyorum. Bu duayenlerden ilki Sayın Orhan Hakkı Sertel.

1926 senesinde doğmuş. (Türkiye Cumhuriyeti’nin emekleme dönemleri.) Çok iyi bir eğitim almış. Robert College mezunu, (Rahmetli Bülent Ecevit ve Sn. Rahmi Koç ile aynı dönemde College’de öğrenim görmüş.) bu saygıdeğer büyüğüm, Harvard’daki lisansüstü eğitiminden sonra, memleketine dönmüş, ve MOBIL A.Ş.’ de pazarlama müdürü olarak görev almıştır. (1950-1955)
Bu dönemde, Batman>Yumurtalık arasında ham petrol nakliyesi büyük önem kazanmışdı ve Sayın Sertel, Mobil A.Ş. ‘den ayrılılıp, SERTEL NAKLIYAT LTD şirketini kurarak bu taşımaları gerçeklestirmeye baslamistir.
O dönemdeki arac tipleri -Mack-Sawiem-OHM-Henschel-Berliet-, arkalarındaki tankerler bu zorlu hatta bu araçlar ile ham petrol taşımaya çalıştılar, sene 1950 sonlari. (Not-aynı dönemde bu iş ile istigal eden baska bir ünlü işadamı da Selahattin Beyazit’ tir, S.Beyazit’ın eski bir nakliyeci olduğunu duyanınız oldu mu?)
Burada, filo işletmesinde kazanılan deneyim ile, Sayın Sertel, T.B.M.M.’ nin 1966 senesinde TIR Sözleşmesine imza atıp, Türkiye’nin taraf olmasından sonra, Uluslararası karayolu ile esya nakliyesine başlamaya karar vermiştir. İlk seferlerde, bizzat kendisi de (Isviçre’ye diye hatırlıyorum) karayolundan araçlar ile seyahat etmiştir. Dünya Bankası kredisi’ nin Türkiye’de yaş meyve, sebze ihracatını kalkındırmak amacı ile Türkiye’ ye vermiş olduğu kredilerden yararlanarak 1969 senesinde CONTINENTAL EXPORT TURK A.S. (CONTEX A.S.) Yazarin notu- Firma unvanında TÜRK ismini kullanma iznini Bakanlar Kurulu kararı ile alabilrsiniz.. Fırmasını kurararak ve ilk etapta 69 model Mack marka cekici ve Dorsey marka
frigorifik treylerler ithal edip, Uluslararası nakliyeciliğe soyunmustur… O dönemde, pazaralama&satış faaliyetleri büyük bir oranda dostluk-okul arkadaslığı arasında şekillenmiş idi ve tabii ki Robert College mezunu olmanın da getirmiş olduğu avantajlar ile Türkiye pazarında hatırı sayılır bir paya sahip olmuştur. 1972 senesinde de Munich’ de bir liasion ofisi acmistir. (Büronun sorumlusu Sevgili Vadim Bilak idi, belki tanırsınız…)
1969 senesinde 10 ithal araç artı eldeki diğer araçlar ile başlayan yolculukta
filonun gelişimi, 1973 senesinde artı 10 araç, 1975 senesinde artı 10 araç ile 38 araç sayısına ulaşılmıştır. Yazarın notu- Bende, sıkça bahsettiğim üzere 1974 senesinde, Izmir de bu sektöre, Contex TAS ‘de, adımımı attım. UND nin kurulduğu sene, Contex’in filosu 28 araçtan ibaret idi. Merkez, Istanbul’da Harbiye caddesinde, Hilton Oteli’nin karşısında idi, Izmir ofis, Fevzipaşa Bulvarında, Ana Garaj-Tamirhane Pinarbasi /Izmir, BMC fabrikasinin karsisinda idi. Ağırlıklı olarak Isveç ve Ingiltere hattında çalisiyor idik.

Musteri portfoyu.(aklimda kalanlar)
Ihracat
- Söktas, Söke(IPLIK) / Alpaslan Beşikçioğlu-Izmir(Çekirdeksiz kuru üzüm) / Joseph Cohen-Izmir(Çekirdeksiz kuru üzüm) /Mustafa Haydar Nazli-Izmir(Çekirdeksiz kuru uzum) / Ismet Şen(Çekirdeksiz kuru üzüm) -Izmir /Ege Balık İş-Izmir(Yılan balığı) / Tatlı su kereviti ihracatcilari, alıcı firmanın ismini hatırlıyorum PANDALUS/ Çorum’dan at ve eşek eti – Salyangoz - Işbirliği-Izmir/Birko-Niğde (IPLIK) – Mohair
Ithalat
-BMC-Izmir / Akkardan-Istanbul /Genoto-Istanbul (daha sonra Doğuş Grubu tarafından satın alındı)

Kendisi ,UND’ nin kurucu uyesidir.
Sevgili Orhan Ağabey, işini dört dörtlük takip eden, nakliyeciliği ITS A WAY OF LIFE olarak kabul eden, gelişime, yeni fikirlere açık, genç jenerasyona önem veren, (Yazarın Notu- ben kendimden biliyorum, 28 yaşında, 1980 senesinde, tüm grup filosunun idaresi, 150 araç, bana vermiş idi, tabii ki takım arkadaşlarımız ile birlikte.) bir kişiliğe sahip, Türkiye’ nin bana göre en az 20 sene ilerisinde yaşayan, düsünen bir beyne sahipdi. Bugün, bu meslekte hasbelkader bu konuda birşeyler öğrendiysem, büyük bir kısmını kendisine borçluyumdur. Minnetle teşekkür ediyorum.
Sene 1975 ve Orhan
Bey, Ingiltere Londra’ da Uluslararası Nakliye Şirketi kurdu. OHS Transport Ltd Bu Türkiye’de bir ilktir. Türk nakliyecisi olarak yurt dışında ilk nakliye şirketi, organizasyonu kuran Sayın Orhan Hakkı Sertel’ dir. (Bugün ilk yurt dışı nakliye şirketini biz kurduk diyenlere, sitelerinde bunu duyuranlara ithaf olunur, isimler herkesin malumu olduğundan ayrıca zikretmeye gerek duymadım!)
OHS Transport Ltd. şirketinden sonra, PIE Intl Carrieers şirketinin Avrupa nakliye bölümünü satın aldı. Bu şekilde, bir şirket ile Türkiye ve Ortadoğu, diğer şirket ile de Avrupa (Ortak Pazar) nakliyelerinde belirli bir paya sahip olundu. Tabii ki o pazarda bir Türk’ün başarılı olmaması için tüm engeller ortaya çıkarılmış idi. O dönemdeki Ortadoğu pazarında
pay sahibi olan Ingiliz şirketleri, Basta AsTrans olmak üzere, derneklerde, müşteriler nezdinde her türlü zorluğu çıkarmaya calıştılar, ancak su akar yolunu bulur ve şirket MARS & ROWNTREE MACKINTOSH (daha sonra Nestle grubu tarafından satın alındı.) başta olmak üzere, çikolata firmalarının Ortadoğu nakliyelerinden pay almaya başladı. (Kuveyt-Doha-Qatar-Abu Dhabi-Dubai-Saudi Arabistan.)
Sene 1981, Almanya’da United ‘’S’’ Transport Gmbh ünvanı ile bir dördüncü şirket ihdas edildi ve tüm grup filosu 180 araca ulaştı.

Gerçekleşmiş olduğu ilkler;
a- Yurt dışında, Türk sermayeli, ilk nakliye organizasyonu -1975- Ingiltere OHS Transport Ltd
b- Ingiliz plakalı araçlarda, Türk sürücülerin calışma izninin alınması.
c- Ro-ro ile sadece treylerin gönderilmesinin gerçekleştirilmesi
d- Almanya’da, Türk sermayeli, ilk nakliye organizayonu -1981 Munich United ‘S’ Transport Gmbh..


Sayin Orhan Hakkı Sertel, çok iyi bir öğretmen, sabırlı, dinleyen bir lider, birlikte calıştığı arkadaşlarına tam güven duygusu taşıyan (tabii ki terazisinde tartıldıktan sonra.) Usta bir satranç oyuncusu gibi, 4-5 hamle sonrasını görebilen, ona göre hareket planını organize eden bir öngörüye sahiptir. Kendisi ile 1974 - 1988 seneleri arasında 14 sene birlikte çalıştım, kendisinden çok şeyler öğrendim. Şu an da 82 yaşındadır, Allah kendisine uzun ömürler versin.

Nazmi ÖZCAN

1977'den Bir Anı...

Foto : Gare Du Nord - Paris - France

Merhaba,

Türkiye’de Nakliyenin Dünü Bugünü diyerek yola çıktığım sayfamda, arada sırada anılarıma da yer vermek istiyorum. Dolayısı ile 1977 senesinde başımdan geçen Bir anımı nakletmek istiyorum.
Yaş 25, 1977 senesinde senelik iznimi kullanmak üzere, karayolu ile, İngiliz plakalı bir kamyon ile yola çıktım. Sayın Orhan Bey İngiltere’ ye vardığımda, biraz burada calış diye bir öneride bulundu. Ben de İngiltere’ de normal mesaiyeye başladım. Pasaportumu uzatmak icin Belcika ya gectim. İngiltere’ ye de giriş-çıkış yapmak gerekiyordu. Dolayısı ile iki nedenden dolayı Brüksel’ e geçtim, pasaportumun süresini bir gün içerisinde uzattım. Aynı gün akşamı Orhan Bey’ den bir telefon;
“Sabah Vanhove firmasına git (Brüksel’ de çok büyük bir MACK-Setra servisi idi) oradan bir parça alacaksın. Marsilya’ da bir araç arıza yaptı, ona götüreceksin ve tamirini yaptıracaksın. Hay hay dedim.
Sabah Vanhove firmasına gittim. Parçayı hazırlamışlar. Tam 60 kiloluk MACK debriyaj aksamı (baskı-balata-ayna), karton ile sarılmış, taşımam imkansız. Sevgili Willy Grieten’e, “Ya Willy, ben bunu taşıyacağım dedim. Ucuna bir ip bağlıyalım sende çekersin dedi. Çözum bu şekilde bulundu. Vanhove’ da birde proforma fatura düzenlettik. Bu arada, aracın yerini öğrenmek icin Münich ofis Sorumlumuz Sevgili Vadım Bilak’ı aradım. Aldığım yanıt, arac (plakasi hala hatırımdadır. 06FL084 / 06FL085 sürücüsü rahmetli Timur ve de Salyangoz yüklü) AIX-EN otobanı üzerinde X benzin istasyonunda (Benzin istasyonunun ismini hatırlamıyorum) Gittik hava alanina…( Vizesiz dönem!!!) Ben kalın ip ile debriyaj aksamını çekiyorum. Bankoya vardık, malum bagaj hakkınız 20 kilogram. Fazla bagaj ücretini ödedik, aklımda kalmamış kaç para tuttuğu.
Uçağa bindik. Brüksel>Lille(aktarmalı) Lille-Paris gidiyoruz. İndik Marsilya Havaalanına, herkes bavulunu, çantasını alıyor bagaj bölümünden, bende spor çantam ile debriyaj aksamını alıyorum...Geldik Gümrüğe, tabii durdurulduk, bu nedir? Nereye götürüyorsun? Vs vs sorular, pro-forma faturayı gösterdim. 15 dakika aralarında istişare yaptılar ve teşekkür ettiler. Gümrükten, çıkıp, dışarı taksi durağına yöneldim. Bir taksici ile konustuk (ben Fransızca bilmiyorum, o da İngilizce, Almanca bilmiyor.) adresi gösterdim. Bana sen deli misin der gibi söyle bir bakti…(sonradan öğrendim, sevgili Vadim’in bahsettigi AIX-EN otobanı bir uçtan diğer uca 125 kilometreymis. Adam haklı) Çok para tutar dediyse de ben 500,00 Frangın ucunu gösterince ikna oldu. Bindik taksiye, sol tarafa o bakıyor, sağ tarafa ben. Bizim mavi Mack Çekici arkasında Beyaz Dorsey Frigorifik treyleri arıyoruz. Tahminen 50 kilometre kadar gittik. Tabii benim gozüm taksimetrede ve sol tarafta bir benzin istasyonunda aracı gördük. Yanına gittik ve ben hesabı ödedim.
Tamı tamına 470,00 Fransız Frankı!!! Saat 17.00 civarı, hava da karariyor. Aracın başında rahmetli Timur yok. Benzinciye sorduk. Tarzanca, anladim ki kasabaya gitmis. (Cep telefonu daha icat edilmemiş) Neyse beklemekten başka çare yok. Karnımda acıktı. İstasyonda kahve ve çorba otomatı var. Bir de dinlenme odası var. Otomatta ne kadar corba var ise hepsinden tattım. Saat 22.00 sularında geldi bizim Timur, öpüstük, karnım halen zil caliyor. Almış birşeyler. Yaptı bir menemen (Allah rahmet eylesin) off! nasıl tatlı geldi. Araçta yattık. Sabah erkenden kalkıp, sadece cekici ile gidecegiz. Kasabada bir tamirci varmış, onu bulacağız, neyse gittik bulduk sabah erkenden, Şanzıman inecek, komple debriyaj degişecek. Timur’unda tamirciliği var. Anlaştık 500 Alman Markına, başladılar çalışmaya, bu arada saat 10.00 oldu. Tamirci amca, hadi kahveye gidelim sıcak birşeyler içelim dedi. Ben de bir an önce işimizi bitirelim diyorum, Ama amca sıcak birşeyler içmakta kararlı. Neyse mecburen gittik.
Sabah 10.00’da Pernot (Fransızların rakısı ama aperatif olarak tüketiliyor) içiyoruz. Amcamın sıcak birşeylerden kasti buymus meğer! Neticede, saat 18.00 sularında işimiz bitti. Debriyajı oturttuk, ayarları yapıldı. Denemeye çıkıldı,tamam. Ohhh.
Orhan Bey’i aradım. Tamam araç yoluna devam etsin, Cahors’a gidiyordu, sende Antwerp’e gel dedi. Günlerden cuma olması lazım, zira Marsilya > Paris treninde bilet aldım ve trende FC Marseilles klübü taraftarları, Paris St. German ile, Paris’ te maçları varmış, ona gidiyorlar. Cümbür cemaat, uyku nerde? Açtılar sarapları, yanında nefis peynir ve salamlar (evde hazirlanmış) Biz Paris’e dek (Gare de Nord da indik) sarkılarla, marşlarla gittik! Yorgunluktan, sabaha kadar sarap icmekten, Off uykusuzluk, yakındaki bir otele gittim. Hemen odaya cıktım, bir dus alıp hemen yatıp uyuyacağım. Ama bir noktayı dikkate almamışım, üst kattan, alt kattan sürekli gürültüler geliyor. Bir türlü uyuyamadım. Sonra anladım ki, tam olayın içine düşmüsüm. Yol kenarındaki (hani Fransız filmlerinde görürüz) hanımların müsterilerini ağırladığı mekan! Tabii uyku filan yok, kalkıp giyindik, Antwerpe tren ile gidecegim, Gare de Nord’ dan başka bir -Merkez- tren istasyonuna gideceğim, metroda 1.sınıf ve 2.sınıf var, neyse bindik metroya, aaa ne göreyim? metronun duvarlarında kırmızı boyalar ile “TEK YOL DEVRIM-DEV SOL” yazılmış. bizim devrimciler Paris’te bile faaliyette! Antwerp trenine bindim, hemen uyumuşum, gözümü Antwerp tren istasyonunda açtım…!!

Nazmi ÖZCAN

Türkiye ve Avrupa'daki RoRo Hatları

-Ro-ro ( Roll on – Roll off) gemileri, tekerlekli araçları taşımak için(otomobil, çekici+treyler, demiryolu araçları) inşa edilmiş gemi tipidir. Dünyada ilk kullanimi 1851 senesinde olmuştur.
Bugün tüm dünyada yoğun bir şekilde kullanılan bir taşıma şeklidir.

-Türkiye'de ilk ro-ro seferleri DB Deniz Nakliyat TAS tarafından, 1977 senesinde,
Mersin-Izmir-Trieste hattında 2 ro – ro gemisi ile başlatılmıştır. Yazarın Notu : "başlatılmıştır diye not
düşüyorum zira oradaydım" ( Kpt. Necdet Or ve Kpt. Sait Özege gemileri)

İlk seferlerde, cekici+treylerlerin haricinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin geleneksel ihraç ürünleri olan balya halinde tütün, balya halinde pamuk, kutularda cekirdeksiz kuru üzüm, kayısı, kuru incir vb. ürünler bu gemiler ile taşınmıştır. Bu gemilerde 16 sürücü için kamara vardı, sürücüler
araclar ile birlikte seyahat ederler idi.
Yazarin notu : 1977 senesindeki ilk RoRo seferine, İzmir Alsancak Limanında, hemen Yolcu Salon Gümrüğünün yanındaki rıhtımdan, o dönemde Contex TAS firmasında calışıyordum. Sevgili Rasim MARANGOZ ile birlikte. Üç aracı Kpt. Sait Özege gemisi ile Trieste’ye gondermisdik. Söktaş, Söke’den iplik, Alpaslan Besikcioglu A.Ş.' den İzmir, çekirdeksiz kuru üzüm yüklü olarak. Bu operasyonun bizim tarafımızdan en enteresan olayı, İzmir Yolcu Salonu Gümrüğü'nde Tir karnesi tescil işlemlerini gerçekleştirdikten sonra, Tir karnesindeki 1.sayfayı kopartıp alıkoyacak yetkili bir mercii bulamayaşimiz idi! Evet, Tir karnesinin 1. sayfasını alıp, dosyanıza koymanız gerek diye bilgi verdik, hatta israr ettik ama hiçbir memur bu sayfayi almadi. Biz de İZMIR KORFEZINE bu sayfayı ILK SEFER şerefine hediye ettik!!!!!

-DB Deniz Nakliyati TAS ‘nin Trieste acentesi bugün UN RO-RO AŞ ninde acentesi olan SAMER&CO SHIPPING firmasıydı.

-İlk seferlerde, gidiş ve gelişte, komple araçlar (cekici+treyler) sevkediliyor idi. 1981 senesinde sadece treyler sevkedilebilinir mi sorusu gündeme geldi.
Yazarin notu : Eski işverenim, bu sektöre adımımı attığım şirketin sahibi, Türkiye’de Uluslararasi Karayolu ile Eşya Taşımacılığının öncülerinden, Robert Kolej mezunu, Ingilizce lisanina çok hakim, Sayın Orhan Hakkı Sertel'i burada anmadan gecemiyeceğim,
İleriyi görme (bugünkü deyişle vizyon) becerisi çok geniş olan bu saygıdeğer büyüğüm,
Allah uzun ömürler versin kendisine, bugün 82 yaşındadır, (o dönemde Ingiltere’de birlikte
çalışıyorduk) Nazmi, sadece treyler gönderelim diye bir öneride bulundu, İzmir’den Türk plakalı çekici ile limandan alabiliri miyiz gündeme geldi. Ancak karşımıza RIHTIM VERGISI çıktı,uzun süren bir araştırmadan sonra, burada da sevgili Rasim Marangoz’un çabalarını, araştırmalarını da saygı ile anıyorum. Neticede RIHTIM VERGISI problemi çözüldü ve Trieste’den, İzmir 'e ve tabii ki, İzmir’den Trieste’ye sadece treyler gönderme imkanı yaratıldı.
Uygulama şu şekilde idi, Trieste’den, Türk plakalı treyleri, Ingiliz veya Alman plakalı çekici ile (AUBK defteri ile) aldırtıyor idik, Izmir'de de Türk, Ingiliz veya Alman plakalı treyleri
Türk plakalı çekici ile aldirtiyor idik) Bugün Trieste’den yapılan trucking diye adlandırılan, bu operasyonu, Sn Orhan Hakki Sertel’in vizyonu ve Sn Rasim Marangoz’un Izmir kismindaki çabaları ile 1981 senesinde gerçekleştirmiş bir operasyon takımında bulunmaktan
çok büyük bir onur duyuyorum…

-Mersin-Izmir-Trieste ro-ro hattı, cok düzenli, tarifeye pek sadık bir çalışma içerisinde olmasada, 1988 senesine dek faaliyetini sürdürmüştür.

-Bu hattin başlayip, kullanilmasindan sonra, DB Deniz Nakliyat TAŞ ,
Haydarpaşa-Köstence hattında da iki ro-ro gemisi ile hizmet vermeye başladı. Bu hat, geçiş belgelerindeki sıkıntıyı gidermek için ihdas edildi, ancak amacina ulaşamadı. DB Deniz Nakliyat TAŞ ro-ro gemileri ( Yusuf Ziya Oniş-Burhanettin Işim gemileri) haricinde,
Romen bandirali ro-ro (eski,köhne) gemilerde devreye girdi, ancak bu hat Türk Nakliyecileri
için pek verimli bir hat olmadı…(Bir Romen bandıralı gemide maalesef, 1 soforümüzü de, kaptan’ın Karadeniz'in dalgalarına karşı koyabilmek için almış olduğu bir kararla, 6 araç ile birlikte kaybettik!!)

-Sonrasi…Batı Avrupa hattında..
UND Ro-ro AS .Daha sonra UN Ro-ro Aş.
Haydarpaşa>Trieste..
Pendik>Trieste hattı.

Ege ro-ro AŞ nin(Italyan ortakli)
Tekirdağ-Trieste hattı denemesi..

Ulusoy Denizlik AŞ nin
Çeşme>Trieste hattı.

-Bugün hali hazirda Türkiyede faaliyet gösterilen hatları sıralarsak
- Un Ro-ro…..(KKR ye satildi.)
Pendik>Trieste
Ambarli>Trieste

- Ulusoy AŞ.
Çeşme>Trieste

- Karadenizde.
Zonguldak>Skadovs(Ukrayna)
Zonguldak>Odessa(Ukrayna)
Samsun>Novorrossisky(Rusya)
Trabzon>Sochi(Rusya)
Rize>Poti(Rusya)

Hatlarini siralayabiliriz


- Bugun Avrupa'da, Türk Nakliyecilerinin kullanmakta olduğu ro-ro hatlari.(ro – ro routes)

a.Isvec hattı…
Trelleborg>Travemunde (TT Line)
Rostock>Travemünde (TT Line)
Swinovjscie(Polonya)> Ystad(Isvec)
Travemünde>Gothenburg
b.Ingiltere hattı.
Calais>Dover (Sea Freight)
EuroTunnel ( Calais>Folkestone)
Dunkerque> Dover ( Norfolk Line)
c.Yunanistan>Italya hattı
Patras>Bari( Blue Star Freight)
Patras>Ancona(Bule Star Freight)
Igoumenitsa>Ancona(Blue Star Freight)
Igoumenitsa>Bari
d. Finlandiya hattı.
Rostock>Helsinki
Stockholm>Helsinki
Travemünde>Helsinki
e.Danimarka hatti
Rostock>Gedser
f.Norvec hattı
Kiel>Oslo



Nazmi ÖZCAN

Zor Yıllar

Bugünkü konumuz, Uluslararası karayolu ile eşya nakliyeciliğinin ilk yıllarında karşılaşılan dertler, problemler, zorluklar. Daha önceki yazımda belirtmiş olduğum, sıraladığım öncü firmaların, kurucularının bircoğu, ilk dönemlerdeki Avrupa taşımalarında araç ile seyahat etmişlerdir. Amaç, yolları görmek, tanimak, hudutlardaki, varış noktasındaki gümrük işlemlerini
bizzat yerinde görmek, giderleri öğrenmek, tabii ki alıcı firmalar ile diyalog içerisine girip, pazarlama yapmak, artı olarak da aynı mesleği yapacakları avrupalı meslektaşlar ile tanışmak ve nasıl bir işbirliği içerisinde (partnerlik—acentelik)olunabilineceğini araştırmak. O yıllarda, ihracat taşımasının, nakliyeci açısından operasyonu, işleyişi aşağıda sıraladığım şekilde idi.
Sırası ile;

1. Ihracatçı firmadan araç ihtiyacı talebi alınır, fiyatlandırma yapılır. (T1 üzerinden!!!) anlaşmaya varılır. Tüm bu işlemler şifahi olarak yapılır idi. (Basiretli tüccarların devri. Söz ağızdan çıkar) Ödeme şekli, peşin ve NAKİT !!!! (Bugünkü gibi 60-90-120 gün vadeler söz konusu değil idi)

2. Sözlü anlaşma yapıldıktan sonra, yüklemenin yapılacağı gün, nakiyeci aracı yükleme noktasına yönlendirir, ihracatçı firmanın gümrük komisyoncusu veya ihracatçı firma, nakliyeciye, yükleme talimati ile, bir elemanini yollar, nakliyecide, gümrük idaresine hitaben bir ACENTE MEKTUBU
düzenler, bu mektupta, ……… plakali arac ile, …….. kadar kasa-karton kutu-cuval (ambalaj sekli ne ise) ..…. Kadar kilo…….ürünü yükleyeceğini, yurtdışı edeceğini beyan ve taahhüt eder ve gümrük komisyoncusuna verirdi. Bu mektup ile gümrük komisyoncusu, ihracat beyannamesini
düzenlerdi.

3. Nakliyeci, yükleme talimatındaki bilgiler ışığında C.M.R. (Hamule Senedi)'ni düzenler. Bir elemanını ihracatçı firmaya gönderir ve hamule senedini, ihracatçı firma yetkilisine imzalatir ve bir refakat mektubu ile yüklemeyi müteakip, 24 saat içerisinde ilgili bankanın KAMBİYO servisine verir (vermek zorundadır. 1567 sayılı TÜRK PARASINI KORUMA KANUNU mucibince.)

4. Tir karnesini daktiloda duzenler. O dönemdeki TIR karneleri aynen bir çarşaf kağıt gibi idi,
iki katli. Tir karnesini düzenlerken, aracın transitte geçeceği hudut kapılarının isimlerini belirtmek zorundaydınız. (Örneğin araç Belçika’ya ihracat mali götürüyorsa sırası ile; çıkış gümrüğü Kapıkule/Kapitan Andrejevo(Tr/Bg) Dimitrovgrad/Kalotina (Bg/Yugoslavya) Sentilj/Spielfeld (Yugoslavya/Avusturya) Salzburg/Bad Recihenhall (Avt/Almanya) Aachen/Eynatten(Almanya/Belcika) deklare edilidi.)

5. Merkez Bankasından alınan sürücü döviz tahsisinden, sürücüye yol avansı verilip yola çıkartılırdı.

6. Yurtdışına yük bildirimi.- (avis/pre-advise)

Kendi büronuz veya acenteniz var ise, araçtaki yük ile ilgili bildirimi telex ile (banta alıp) iletirdiniz. Formasyonuda;
a-plaka
b-ihracatçı
c-alıcı
d-gümrükleme noktası ve acentesi
e-taşınan yükün bilgileri
f- navlun ödeme şekli.

Kullanılan güzergah (route) Yolların durumu :

Kullanılan geleneksel güzergah (route) Tr-Bulgaristan-Eski Yugoslavya-Avusturya-Almanya…

Yolların durumu:
Bulgaristan - Eski Yugoslavya tek arac gidis-gelis. Azami hiz limiti 70 km. Avusturyadan itibaren otoyollar..

Sürücü ile iletişim:
Çıkış noktasından hareketten sonra (İstanbul - İzmir - Ankara vd şehirler) Sürücüden ilk bilgiyi Kapıkule'den alınırdınız. (O dönemde Kapıkule'de işlemleri, iş takipcileri yapardı. Bu iş takipçileri içerisinde en faal olanı YOUNGTURK idi. Bugünkü YOUNGTURK NAKLİYAT/Süleyman Bey)
Kapıkule'den sonra ikinci geçiş-durum bilgisini, Spielfeld veya Salzburg'ta alırdınız. Eğer araç Almanya'ya gidiyor ise, daha sonra da teslimat noktasında bilgi alırdınız sürücüden.

Nazmi ÖZCAN

Çekici (HGV-Lorry-Truck-Camion)

Teknik donanımlar:

- Dizel motorlar (Diesel engines)

Diesel motorun bulunuşu her ne kadar 1890 senesinde olsa da, Kamyonlarda kullanılmaya başlanılması önce 1920’ li senelerde Avrupa’da yaygınlasmıştır, A.B.D. de ise 1950’lerde kullanılmaya başlanıldı. Bugün tüm Dünyada dizel motor Kamyon-çekici ve otomobillerde kullanılmaktadır.
-Yazarın Notu : Hepimiz askerlik yaptık, Türk Silahlı Kuvvetlerindeki, benzinli (gasoline engines) Tankları, GMC’ leri hatırlıyalım. Ben askerlik görevimi 1978-1980 seneleri arasında topçu olarak yaptım. Polatlı’daki, benzin ile calisan, hatta benzini su gibi harcayan ve arkasindan mutlaka 1 veya 2 tankerin takip ettiği A.B.D. üretimi tanklari hatırlıyorum. Mutlaka sizlerde hatırlıyorsunuzdur. –
Günümüzde çekici üretici firmaların bir kısmı, dizel motor üreticilerinin motorlarını kullanmaktadir. CAT, CUMMINS, DETROIT DIESEL bunlara ornektir. Üreticilerin bir kısmı ise, kendi geliştirdikleri (Ar-Ge departmanlarının) motorları kullanmaktadır. Örnek olarak VOLVO, MACK , MERCEDES BENZ firmalarının geliştirdikleri dizel motorlarını verebiliriz.

- Kabin….(Cab-Cabin)

Burunsuz araclar ( Cab over engine- flat nose )
Avrupa’ da çok yaygın kullanılan kabin tipidir. Çekici+treyler uzunluğunun izin verilen ölçüler içerisinde kalması - 16 metre 50 cm uzunluk/ 2 metre 55 cm genişlik/ 4 metre yükseklik- ve de treylerin kullanılabilinir hacmininin tümünün kullanilabilmesi ( 13,60 metre uzunluk) yaygın kullanımdaki en önemli etkenlerdendir.

- Burunlu araclar ( Long nose )
Bu tip kabinli araçlar A.B.D. ‘de, Kanada’da ve Avustralya’da çok kullanılan araçlardır. Ayrca İran’da, Suudi Arabistan’ da ve Kuveyt’ te de bu tip kabinli araçlar piyasada çok rağbet görmektedirler.
-Yazarın Notu: Sebebi mi? Gayet basit, çok hatalı, dikkatsiz araç kullandıkları için, önünde uzunluğu 2 metre olan burunlu bir araç ile kaza yaptıklarında, hayatta kalma ihtimali daha yüksek olduğu içindir.-

Kabinlerde her türlü konfor mevcuttur :
- Sıcak hava üfleyen sistem (Webasto)
- Kiloya göre ayarlanabilinir koltuk
- Bilgisayar ( size bir arıza esnasında, arızanın hangi aksamda olduğunu bildiren, mazot deponuzda kaç litre yakıtınızın kaldığını, bu mazot ile kaç kilometre yol katedebileceğinizi gösteren, bir cihaz eklemesi ile, beher dingile kaç kilo ağırlık bastığını gösteren bilgisayarlar)
- 2 adet yatak
- Sürücü koltuğu ile, sol taraftaki koltuk arasına, ortada kahvenizi koyup, hiçbir sarsıntıya uğramadan, dokülmeden rahatlıkla kahvenizi yudumlayacağınız bir yer.
- Arzu ederseniz, buzdolabı, lavabo.
Yani anlayacağınız insanın yaşayabilmesi icin gerekli her türlü konfor vardır.

Çekici tipinin tanımlanması ile ilgili teknik terimler :

a- 1960-1970’ lerin teknolojisinde üretilen çekici tipi
6 x 4 ( six by four- 6 dingilin (axle ) 4 dingili diferansiyel – aktarma organı- (karpuzlu kısım) görevini üstlenmektedirler.)
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 3 + 2 )

b- 1980’ lerde, gelişen teknoloji ile üretilen çekici tipi
6x2 ( six by two.- burada da 6 dingilin 2 dingili diferansiyel görevini üstlenmektedir. Burada bir dingil boştadır ve yürüyen aksama katkısı yoktur.)
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 3 + 2 )

c- 1990’ larda ar-ge’ nin çok gelişmesi neticesinde üretilen çekici tipleri 4x2 (four by two- burada 2 dingili diferansiyel görevini üstlenmektedir.
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 2 + 3 )
Bugün Türkiye ve Avrupa yollarında gördüğümüz çekiciler 4x2 tip diye adlandırılan çekicilerdir.

Dünya çekici pazarındaki belli başlı, en çok kullanılan markalar:

Batı Avrupa’da ve ülkemizde en çok kullanılan çekici markaları:

VOLVO
SCANIA
IVECO
RENAULT TRUCKS
DAF
MAN
MERCEDES

Eski Doğu Bloku Ülkeleri :

LIAZ
TATRA
ZASTAVA TRUCKS
KAMAZ
MAZ

Kuzey & Güney Amerika :

MACK TRUCKS
PETERBILT
KENWORTH
FREIGHLINER
INTERNAIONAL
FORD TRUCKS

Asya

TATA MOTORS
MITSUBISHI
ASHOK LEYLAND

Nazmi ÖZCAN

Yol Vergisi, Otoyol Ücretlerinde Nereden Nereye Geldik?

Bugün hemen hemen tüm Avrupa ülkelerinin uyguladığı yol vergisi -otoyol kullanım ücretleri

bilindiği gibi, maliyetleri önemli ölçüde arttıran bir gider kalemi/kalemleri durumuna gelmistir.

Geçmisten yani 70'li yıllardan başlayarak günümüze doğru bir değerlendirme yapalım.

1970'li senelerin başında, Türk nakliyecilerinin, uluslararası karayolu ile eşya taşımacılığındaki

emekleme doneminde sadece, ALMANYA’ya ödenen, ülkede kalınan gün başına ödenen bir

(Dem.64.00/Gun) vergi haricinde, güzergah üzerindeki transit geçmiş olduğu ülkelere ödedikleri

bir yol vergisi, otoyol kullanım ücreti yoktu.

1974 senesinde başlayan "Middle East Boom" ‘un getirmiş olduğu

ticaret hacmi ile,(Batı Avrupa ülkeleri ile Ortadoğu ülkelerinin

ticaretinin yükseliş dönemi.)

Batı Avrupa ülkeleri nakliyecileri ve de Türk nakliyecileri, çok

yoğun bir şekilde Türkiye üzerinden, Ortadoğu'ya mal taşımaya

başladılar. Dönemin hükumeti,"Köprümüzün alternatifi yoktur,

Irak, İran, Suriye, S.Arabistan, Qatar, Doha, Abudhabi ülkelerine

yapılan taşımalar mutlak surette Türkiye üzerinden geçecektir"

anlayışı ile, HİÇBİR ÖN İKAZ YAPMAKSIZIN, 8 Ocak 1976

tarihinde Türkiye'den geçen araçlardan karayolu ücreti alınacaktır diyerek bir kanun çıkardı. Bu kanunun hesaplaması ise şu şekilde denklemdiriliyordu :

"katedilen km x taşınan malın ağırlığı x DEM 0,02

Buna mukabil, Türk araçlarının kullanmış oldukları güzergah üzerindeki ülkelerde, mutekabiliyet esasina gore Yol vergileri ihdas ettiler. Bu arada da Türkiye transit geçişe alternatif olarak Volos>Lazki 'ye Ro-Ro hattı oluşturulup, Yunan armatorler ve Batı Avrupalı

nakliyeciler tarafından kullanıldı.

Önce eski Yugoslavya, Kalotina>Spielfeld güzergahında yaklaşık Dem.900,00 bir vergi almaya

başladı. Daha sonra 1980 senesinde Avusturya yol vergisi almaya basladi.

( km x yükün ağırlığı x aschl.0,35 = 310,00 x 20.000 x 0,35 = aschl 2.170,00 = Dem 310,00

Arkasından diğer ülkelerde bu uygulamalara geçtiler. Gündeme VIGNETTE'ler YOL VERGİSİ geldi.

Bugünkü duruma gelecek olursak;

1-Bulgaristan - Vignette - Günlük Euro 7,00 - Haftalık Euro 31,00 Senelik Vignette tutarı

Euro 537,00

2-Romanya - Vignette - Haftalık Euro 35,00 / Hafta

3-Avusturya - Electronic Toll Collection System-Go-Box-Otoyol kullanım ücreti Euro 0,3255 / km

4- Almanya - Lkw - Maut - Toll Collect - Otoyol Kullanim Ucreti;

Euro 0,11 / km kategori A

Euro 0,13 / km kategori B sınıfı araçların ödediği rakamlardır.

5- İsviçre - LSVA (Heavy Vehicle Fee) Euro 3,4 ve 5 sınıfı araçlar için;

Sfr 0,226 x ton x km
40 tonluk bir araç Almanya/İsviçre hududu > İsviçre/İtalya hududu arasında (Basel>Chiasso)

Sfr 272,00 yol vergisi ödemektedir.

Bilgileri toparlayacak olursak, Bulgaristan-Sirbistan-Hirvatistan-Slovenya-Avusturya-Almanya güzergahından giden bir araç tüm bu ülkelere vignette/Otoyol kullanım ücreti/Yol Vergisi adı

altında ödemeler yapmaktadır.

Nazmi ÖZCAN

Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığının Kilometre Taşları

Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığının kilometre taşlarını kronolojik sıra ile anlatmak istiyorum :

1949 T.I.R. Convention (Transport International Routier) T.I.R. sözleşmesinin hazırlanışı, taraf olacak ülkelere imzaya açılması.

1959 T.I.R Sözlesmesinin kabul edilişi ve uygulamaya başlanılması.

1960 Munich > Tahran taşımalarının başlaması. Taşımalar ; Militzer & Münch aracılığı ile, 10-12 tonluk "Bussing" marka araçlarla UMAT-( Umumi Magazalar TAS) firmasi tarafından gerçekleştirilmiştir.

1960-1968 Türkiye'nin ihraç ürünlerinin, yaş meyve, sebze (taze üzüm, pırasa, şeftali vb)
Yabancı plakalı araçlar ile nakliyelerinin gerçekleştirilme dönemi. (Bulgar, Yunan, Yugoslav, Avusturya ve Macar plakalı araçlar)

1966 Türkiye Cumhuriyeti'nin, T.I.R. Sözleşmesine taraf olması, T.C.M.M.'nin T.I.R. Sözleşmesini kabulu.

1968-1969 Türk nakliye firmalarının Batı Avrupa ülkelerine taşımalara başlaması.

1969-1971 Dünya Bankası, yaş meyve ve sebze ihracatını geliştirme projesi kapsamında, Ziraat Bankası aracılığı ile, (Süleyman Demirel hükumeti dönemi, Turgut Özal D.P.T. başkanı idi.) toplam 130 (yüzotuz) aracın Türkiye'deki müteşebbislere tahsisi…
İlk gelen 130 araç, treyler tipi dağılımı şöyle idi;
80 adet frigorifik
50 adet tenteli treyler

Türkiye Cumhuriyeti'nin dış ticaret rakamları ise ABD Doları olarak;

ihracat 588.000.000,00 $
İhracat 948.000.000,00 $

Toplam Dış Ticaret 1.536.000.000,00 $

1974 U.N.D. (Uluslararası Nakliyeciler Derneği)nin kuruluşu.

Kurucular;
1- Sn. Ahmet KUYUCU (Egeman Nakliyat)
2- Sn. Mehmet Emin SELAMOĞLU (Selamoğlu Nakliyat)
3- Sn Orhan Hakkı SERTEL (Contex TAS )
4- Sn Erdoğan ŞENAY (Er-şen Nakliyat)
5- Sn Mehmet Cevdet URAL (Urallar Co.)
6- Sn Taner GÜRKAN (Er-şen Nakliyat)
7- Sn Nusret KIZILKAYA

Ulaştırma Bakanlığı tarafından, Tır Tezkiyesi alma zorunluğunun getirilmesi. Bugün ticari faaliyetlerini çeşitli nedenler ile ticari faaliyetlerini devam ettiremeyen uluslararası karayolu
eşya taşımacılığındaki öncu kuruluşlar ;

- UMAT
- Sertel Nakliyat (Orhan Hakki SERTEL)
- Tuzcuoğlu (Tuzcuoglu Ailesi)
- Urallar Co. (Mehmet Cevdet URAL)
- Egeman (Ahmet KUYUMCU)
- Contex T.A.Ş. (Orhan Hakki SERTEL)
- Frintaş (Ziraat Bankasi, Fiskobirlik, AntBirlik ortaklığı)
- Esin Nakliyat (Numan ESİN)

Halen Ticari faaliyetlerini devam ettiren öncu kuruluşlar

- Türksped (Mehmet Hıfzı PİR-1969 - Tır tezkiye no: 8)
- Er-şen (Erdoğan ŞENAY 1969 - Tır Tezkiye no:10)
- İstanbul Beynelminel Nakliyat (1969 - Tır Tezkiye no:11)
- Ulusoy Co. (Saffet ULUSOY- 1973 - Tır Tezkiye no:16)
- Selamoglu (M.Emin SELAMOĞLU - 1967 - Tır Tezkiye no:3)
- Horoz Nakliyat (Nurettin HOROZ - Tır Tezkiye no:25)

Türkiye Cumhuriyeti'nin dış ticaret rakamları (ABD Doları olarak)

İhracat 1.532.000.000,00 $
İthalat 3.778.000.000,00 $

Toplam dış ticaret 5.310.000.000,00 $

Türkiye Cumhuriyet'inin ihraç ettiği ürünler;
İplik, Çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir, kuru kayısı, tütün, mohair, salyangoz, At ve eşek eti (köpek mamalarında kullanılmak üzere), taze sebze ve meyve, su ürünleri (yılan balığı, tatlı su
kereviti)

1975 T.I.R. Sozlesmesinin revizesi.

1975 -1978 "Middle East Boom" Ortadoğu Ülkeleri alımlarının, İthalatlarının en yüksek
düzeye ulaştığı seneler. Türkiye Cumhuriyeti'nin de ekonomik olarak en problemli seneleri. Türk
nakliye firmalarının mecburen Ortadoğu taşımalarına yöneldikleri seneler.

1976 Yabancı plakalı araçlara, Türkiye'yi transit geçer iken, YOL vergisi ödenmesi
uygulamasının başlaması. (İlerideki dönemlerde, Türk plakalı araçlar, güzergahları üzerindeki
ülkelere, mütekabiliyet esasları mucibi, alınan vergiden çok daha fazlasını ödemeye mecbur
kaldılar. Bu ilginç süreci bir sonraki yazımda ele alacağım bekleyiniz...)

1977 T.C. Deniz Nakliyatı Şirketinin ilk Ro-Ro seferlerine başlaması. (Mersin-Izmir-Trieste )

1978 Ocak. Araçlara takometre takılması zorunluluğu. Bu tarihten önce, sürücüler çalışma
saatleri ile ilgili kayıtlarını çalışma defterlerine kayıt ediyorlardı. 1978 ve sonrasını başka bir
yazıda değerlendireceğiz.

Nazmi ÖZCAN