Zor Yıllar

Bugünkü konumuz, Uluslararası karayolu ile eşya nakliyeciliğinin ilk yıllarında karşılaşılan dertler, problemler, zorluklar. Daha önceki yazımda belirtmiş olduğum, sıraladığım öncü firmaların, kurucularının bircoğu, ilk dönemlerdeki Avrupa taşımalarında araç ile seyahat etmişlerdir. Amaç, yolları görmek, tanimak, hudutlardaki, varış noktasındaki gümrük işlemlerini
bizzat yerinde görmek, giderleri öğrenmek, tabii ki alıcı firmalar ile diyalog içerisine girip, pazarlama yapmak, artı olarak da aynı mesleği yapacakları avrupalı meslektaşlar ile tanışmak ve nasıl bir işbirliği içerisinde (partnerlik—acentelik)olunabilineceğini araştırmak. O yıllarda, ihracat taşımasının, nakliyeci açısından operasyonu, işleyişi aşağıda sıraladığım şekilde idi.
Sırası ile;

1. Ihracatçı firmadan araç ihtiyacı talebi alınır, fiyatlandırma yapılır. (T1 üzerinden!!!) anlaşmaya varılır. Tüm bu işlemler şifahi olarak yapılır idi. (Basiretli tüccarların devri. Söz ağızdan çıkar) Ödeme şekli, peşin ve NAKİT !!!! (Bugünkü gibi 60-90-120 gün vadeler söz konusu değil idi)

2. Sözlü anlaşma yapıldıktan sonra, yüklemenin yapılacağı gün, nakiyeci aracı yükleme noktasına yönlendirir, ihracatçı firmanın gümrük komisyoncusu veya ihracatçı firma, nakliyeciye, yükleme talimati ile, bir elemanini yollar, nakliyecide, gümrük idaresine hitaben bir ACENTE MEKTUBU
düzenler, bu mektupta, ……… plakali arac ile, …….. kadar kasa-karton kutu-cuval (ambalaj sekli ne ise) ..…. Kadar kilo…….ürünü yükleyeceğini, yurtdışı edeceğini beyan ve taahhüt eder ve gümrük komisyoncusuna verirdi. Bu mektup ile gümrük komisyoncusu, ihracat beyannamesini
düzenlerdi.

3. Nakliyeci, yükleme talimatındaki bilgiler ışığında C.M.R. (Hamule Senedi)'ni düzenler. Bir elemanını ihracatçı firmaya gönderir ve hamule senedini, ihracatçı firma yetkilisine imzalatir ve bir refakat mektubu ile yüklemeyi müteakip, 24 saat içerisinde ilgili bankanın KAMBİYO servisine verir (vermek zorundadır. 1567 sayılı TÜRK PARASINI KORUMA KANUNU mucibince.)

4. Tir karnesini daktiloda duzenler. O dönemdeki TIR karneleri aynen bir çarşaf kağıt gibi idi,
iki katli. Tir karnesini düzenlerken, aracın transitte geçeceği hudut kapılarının isimlerini belirtmek zorundaydınız. (Örneğin araç Belçika’ya ihracat mali götürüyorsa sırası ile; çıkış gümrüğü Kapıkule/Kapitan Andrejevo(Tr/Bg) Dimitrovgrad/Kalotina (Bg/Yugoslavya) Sentilj/Spielfeld (Yugoslavya/Avusturya) Salzburg/Bad Recihenhall (Avt/Almanya) Aachen/Eynatten(Almanya/Belcika) deklare edilidi.)

5. Merkez Bankasından alınan sürücü döviz tahsisinden, sürücüye yol avansı verilip yola çıkartılırdı.

6. Yurtdışına yük bildirimi.- (avis/pre-advise)

Kendi büronuz veya acenteniz var ise, araçtaki yük ile ilgili bildirimi telex ile (banta alıp) iletirdiniz. Formasyonuda;
a-plaka
b-ihracatçı
c-alıcı
d-gümrükleme noktası ve acentesi
e-taşınan yükün bilgileri
f- navlun ödeme şekli.

Kullanılan güzergah (route) Yolların durumu :

Kullanılan geleneksel güzergah (route) Tr-Bulgaristan-Eski Yugoslavya-Avusturya-Almanya…

Yolların durumu:
Bulgaristan - Eski Yugoslavya tek arac gidis-gelis. Azami hiz limiti 70 km. Avusturyadan itibaren otoyollar..

Sürücü ile iletişim:
Çıkış noktasından hareketten sonra (İstanbul - İzmir - Ankara vd şehirler) Sürücüden ilk bilgiyi Kapıkule'den alınırdınız. (O dönemde Kapıkule'de işlemleri, iş takipcileri yapardı. Bu iş takipçileri içerisinde en faal olanı YOUNGTURK idi. Bugünkü YOUNGTURK NAKLİYAT/Süleyman Bey)
Kapıkule'den sonra ikinci geçiş-durum bilgisini, Spielfeld veya Salzburg'ta alırdınız. Eğer araç Almanya'ya gidiyor ise, daha sonra da teslimat noktasında bilgi alırdınız sürücüden.

Nazmi ÖZCAN

Çekici (HGV-Lorry-Truck-Camion)

Teknik donanımlar:

- Dizel motorlar (Diesel engines)

Diesel motorun bulunuşu her ne kadar 1890 senesinde olsa da, Kamyonlarda kullanılmaya başlanılması önce 1920’ li senelerde Avrupa’da yaygınlasmıştır, A.B.D. de ise 1950’lerde kullanılmaya başlanıldı. Bugün tüm Dünyada dizel motor Kamyon-çekici ve otomobillerde kullanılmaktadır.
-Yazarın Notu : Hepimiz askerlik yaptık, Türk Silahlı Kuvvetlerindeki, benzinli (gasoline engines) Tankları, GMC’ leri hatırlıyalım. Ben askerlik görevimi 1978-1980 seneleri arasında topçu olarak yaptım. Polatlı’daki, benzin ile calisan, hatta benzini su gibi harcayan ve arkasindan mutlaka 1 veya 2 tankerin takip ettiği A.B.D. üretimi tanklari hatırlıyorum. Mutlaka sizlerde hatırlıyorsunuzdur. –
Günümüzde çekici üretici firmaların bir kısmı, dizel motor üreticilerinin motorlarını kullanmaktadir. CAT, CUMMINS, DETROIT DIESEL bunlara ornektir. Üreticilerin bir kısmı ise, kendi geliştirdikleri (Ar-Ge departmanlarının) motorları kullanmaktadır. Örnek olarak VOLVO, MACK , MERCEDES BENZ firmalarının geliştirdikleri dizel motorlarını verebiliriz.

- Kabin….(Cab-Cabin)

Burunsuz araclar ( Cab over engine- flat nose )
Avrupa’ da çok yaygın kullanılan kabin tipidir. Çekici+treyler uzunluğunun izin verilen ölçüler içerisinde kalması - 16 metre 50 cm uzunluk/ 2 metre 55 cm genişlik/ 4 metre yükseklik- ve de treylerin kullanılabilinir hacmininin tümünün kullanilabilmesi ( 13,60 metre uzunluk) yaygın kullanımdaki en önemli etkenlerdendir.

- Burunlu araclar ( Long nose )
Bu tip kabinli araçlar A.B.D. ‘de, Kanada’da ve Avustralya’da çok kullanılan araçlardır. Ayrca İran’da, Suudi Arabistan’ da ve Kuveyt’ te de bu tip kabinli araçlar piyasada çok rağbet görmektedirler.
-Yazarın Notu: Sebebi mi? Gayet basit, çok hatalı, dikkatsiz araç kullandıkları için, önünde uzunluğu 2 metre olan burunlu bir araç ile kaza yaptıklarında, hayatta kalma ihtimali daha yüksek olduğu içindir.-

Kabinlerde her türlü konfor mevcuttur :
- Sıcak hava üfleyen sistem (Webasto)
- Kiloya göre ayarlanabilinir koltuk
- Bilgisayar ( size bir arıza esnasında, arızanın hangi aksamda olduğunu bildiren, mazot deponuzda kaç litre yakıtınızın kaldığını, bu mazot ile kaç kilometre yol katedebileceğinizi gösteren, bir cihaz eklemesi ile, beher dingile kaç kilo ağırlık bastığını gösteren bilgisayarlar)
- 2 adet yatak
- Sürücü koltuğu ile, sol taraftaki koltuk arasına, ortada kahvenizi koyup, hiçbir sarsıntıya uğramadan, dokülmeden rahatlıkla kahvenizi yudumlayacağınız bir yer.
- Arzu ederseniz, buzdolabı, lavabo.
Yani anlayacağınız insanın yaşayabilmesi icin gerekli her türlü konfor vardır.

Çekici tipinin tanımlanması ile ilgili teknik terimler :

a- 1960-1970’ lerin teknolojisinde üretilen çekici tipi
6 x 4 ( six by four- 6 dingilin (axle ) 4 dingili diferansiyel – aktarma organı- (karpuzlu kısım) görevini üstlenmektedirler.)
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 3 + 2 )

b- 1980’ lerde, gelişen teknoloji ile üretilen çekici tipi
6x2 ( six by two.- burada da 6 dingilin 2 dingili diferansiyel görevini üstlenmektedir. Burada bir dingil boştadır ve yürüyen aksama katkısı yoktur.)
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 3 + 2 )

c- 1990’ larda ar-ge’ nin çok gelişmesi neticesinde üretilen çekici tipleri 4x2 (four by two- burada 2 dingili diferansiyel görevini üstlenmektedir.
Çekici + Treyler kombinasyonu ( 2 + 3 )
Bugün Türkiye ve Avrupa yollarında gördüğümüz çekiciler 4x2 tip diye adlandırılan çekicilerdir.

Dünya çekici pazarındaki belli başlı, en çok kullanılan markalar:

Batı Avrupa’da ve ülkemizde en çok kullanılan çekici markaları:

VOLVO
SCANIA
IVECO
RENAULT TRUCKS
DAF
MAN
MERCEDES

Eski Doğu Bloku Ülkeleri :

LIAZ
TATRA
ZASTAVA TRUCKS
KAMAZ
MAZ

Kuzey & Güney Amerika :

MACK TRUCKS
PETERBILT
KENWORTH
FREIGHLINER
INTERNAIONAL
FORD TRUCKS

Asya

TATA MOTORS
MITSUBISHI
ASHOK LEYLAND

Nazmi ÖZCAN