Yol Vergisi, Otoyol Ücretlerinde Nereden Nereye Geldik?

Bugün hemen hemen tüm Avrupa ülkelerinin uyguladığı yol vergisi -otoyol kullanım ücretleri

bilindiği gibi, maliyetleri önemli ölçüde arttıran bir gider kalemi/kalemleri durumuna gelmistir.

Geçmisten yani 70'li yıllardan başlayarak günümüze doğru bir değerlendirme yapalım.

1970'li senelerin başında, Türk nakliyecilerinin, uluslararası karayolu ile eşya taşımacılığındaki

emekleme doneminde sadece, ALMANYA’ya ödenen, ülkede kalınan gün başına ödenen bir

(Dem.64.00/Gun) vergi haricinde, güzergah üzerindeki transit geçmiş olduğu ülkelere ödedikleri

bir yol vergisi, otoyol kullanım ücreti yoktu.

1974 senesinde başlayan "Middle East Boom" ‘un getirmiş olduğu

ticaret hacmi ile,(Batı Avrupa ülkeleri ile Ortadoğu ülkelerinin

ticaretinin yükseliş dönemi.)

Batı Avrupa ülkeleri nakliyecileri ve de Türk nakliyecileri, çok

yoğun bir şekilde Türkiye üzerinden, Ortadoğu'ya mal taşımaya

başladılar. Dönemin hükumeti,"Köprümüzün alternatifi yoktur,

Irak, İran, Suriye, S.Arabistan, Qatar, Doha, Abudhabi ülkelerine

yapılan taşımalar mutlak surette Türkiye üzerinden geçecektir"

anlayışı ile, HİÇBİR ÖN İKAZ YAPMAKSIZIN, 8 Ocak 1976

tarihinde Türkiye'den geçen araçlardan karayolu ücreti alınacaktır diyerek bir kanun çıkardı. Bu kanunun hesaplaması ise şu şekilde denklemdiriliyordu :

"katedilen km x taşınan malın ağırlığı x DEM 0,02

Buna mukabil, Türk araçlarının kullanmış oldukları güzergah üzerindeki ülkelerde, mutekabiliyet esasina gore Yol vergileri ihdas ettiler. Bu arada da Türkiye transit geçişe alternatif olarak Volos>Lazki 'ye Ro-Ro hattı oluşturulup, Yunan armatorler ve Batı Avrupalı

nakliyeciler tarafından kullanıldı.

Önce eski Yugoslavya, Kalotina>Spielfeld güzergahında yaklaşık Dem.900,00 bir vergi almaya

başladı. Daha sonra 1980 senesinde Avusturya yol vergisi almaya basladi.

( km x yükün ağırlığı x aschl.0,35 = 310,00 x 20.000 x 0,35 = aschl 2.170,00 = Dem 310,00

Arkasından diğer ülkelerde bu uygulamalara geçtiler. Gündeme VIGNETTE'ler YOL VERGİSİ geldi.

Bugünkü duruma gelecek olursak;

1-Bulgaristan - Vignette - Günlük Euro 7,00 - Haftalık Euro 31,00 Senelik Vignette tutarı

Euro 537,00

2-Romanya - Vignette - Haftalık Euro 35,00 / Hafta

3-Avusturya - Electronic Toll Collection System-Go-Box-Otoyol kullanım ücreti Euro 0,3255 / km

4- Almanya - Lkw - Maut - Toll Collect - Otoyol Kullanim Ucreti;

Euro 0,11 / km kategori A

Euro 0,13 / km kategori B sınıfı araçların ödediği rakamlardır.

5- İsviçre - LSVA (Heavy Vehicle Fee) Euro 3,4 ve 5 sınıfı araçlar için;

Sfr 0,226 x ton x km
40 tonluk bir araç Almanya/İsviçre hududu > İsviçre/İtalya hududu arasında (Basel>Chiasso)

Sfr 272,00 yol vergisi ödemektedir.

Bilgileri toparlayacak olursak, Bulgaristan-Sirbistan-Hirvatistan-Slovenya-Avusturya-Almanya güzergahından giden bir araç tüm bu ülkelere vignette/Otoyol kullanım ücreti/Yol Vergisi adı

altında ödemeler yapmaktadır.

Nazmi ÖZCAN

Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığının Kilometre Taşları

Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığının kilometre taşlarını kronolojik sıra ile anlatmak istiyorum :

1949 T.I.R. Convention (Transport International Routier) T.I.R. sözleşmesinin hazırlanışı, taraf olacak ülkelere imzaya açılması.

1959 T.I.R Sözlesmesinin kabul edilişi ve uygulamaya başlanılması.

1960 Munich > Tahran taşımalarının başlaması. Taşımalar ; Militzer & Münch aracılığı ile, 10-12 tonluk "Bussing" marka araçlarla UMAT-( Umumi Magazalar TAS) firmasi tarafından gerçekleştirilmiştir.

1960-1968 Türkiye'nin ihraç ürünlerinin, yaş meyve, sebze (taze üzüm, pırasa, şeftali vb)
Yabancı plakalı araçlar ile nakliyelerinin gerçekleştirilme dönemi. (Bulgar, Yunan, Yugoslav, Avusturya ve Macar plakalı araçlar)

1966 Türkiye Cumhuriyeti'nin, T.I.R. Sözleşmesine taraf olması, T.C.M.M.'nin T.I.R. Sözleşmesini kabulu.

1968-1969 Türk nakliye firmalarının Batı Avrupa ülkelerine taşımalara başlaması.

1969-1971 Dünya Bankası, yaş meyve ve sebze ihracatını geliştirme projesi kapsamında, Ziraat Bankası aracılığı ile, (Süleyman Demirel hükumeti dönemi, Turgut Özal D.P.T. başkanı idi.) toplam 130 (yüzotuz) aracın Türkiye'deki müteşebbislere tahsisi…
İlk gelen 130 araç, treyler tipi dağılımı şöyle idi;
80 adet frigorifik
50 adet tenteli treyler

Türkiye Cumhuriyeti'nin dış ticaret rakamları ise ABD Doları olarak;

ihracat 588.000.000,00 $
İhracat 948.000.000,00 $

Toplam Dış Ticaret 1.536.000.000,00 $

1974 U.N.D. (Uluslararası Nakliyeciler Derneği)nin kuruluşu.

Kurucular;
1- Sn. Ahmet KUYUCU (Egeman Nakliyat)
2- Sn. Mehmet Emin SELAMOĞLU (Selamoğlu Nakliyat)
3- Sn Orhan Hakkı SERTEL (Contex TAS )
4- Sn Erdoğan ŞENAY (Er-şen Nakliyat)
5- Sn Mehmet Cevdet URAL (Urallar Co.)
6- Sn Taner GÜRKAN (Er-şen Nakliyat)
7- Sn Nusret KIZILKAYA

Ulaştırma Bakanlığı tarafından, Tır Tezkiyesi alma zorunluğunun getirilmesi. Bugün ticari faaliyetlerini çeşitli nedenler ile ticari faaliyetlerini devam ettiremeyen uluslararası karayolu
eşya taşımacılığındaki öncu kuruluşlar ;

- UMAT
- Sertel Nakliyat (Orhan Hakki SERTEL)
- Tuzcuoğlu (Tuzcuoglu Ailesi)
- Urallar Co. (Mehmet Cevdet URAL)
- Egeman (Ahmet KUYUMCU)
- Contex T.A.Ş. (Orhan Hakki SERTEL)
- Frintaş (Ziraat Bankasi, Fiskobirlik, AntBirlik ortaklığı)
- Esin Nakliyat (Numan ESİN)

Halen Ticari faaliyetlerini devam ettiren öncu kuruluşlar

- Türksped (Mehmet Hıfzı PİR-1969 - Tır tezkiye no: 8)
- Er-şen (Erdoğan ŞENAY 1969 - Tır Tezkiye no:10)
- İstanbul Beynelminel Nakliyat (1969 - Tır Tezkiye no:11)
- Ulusoy Co. (Saffet ULUSOY- 1973 - Tır Tezkiye no:16)
- Selamoglu (M.Emin SELAMOĞLU - 1967 - Tır Tezkiye no:3)
- Horoz Nakliyat (Nurettin HOROZ - Tır Tezkiye no:25)

Türkiye Cumhuriyeti'nin dış ticaret rakamları (ABD Doları olarak)

İhracat 1.532.000.000,00 $
İthalat 3.778.000.000,00 $

Toplam dış ticaret 5.310.000.000,00 $

Türkiye Cumhuriyet'inin ihraç ettiği ürünler;
İplik, Çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir, kuru kayısı, tütün, mohair, salyangoz, At ve eşek eti (köpek mamalarında kullanılmak üzere), taze sebze ve meyve, su ürünleri (yılan balığı, tatlı su
kereviti)

1975 T.I.R. Sozlesmesinin revizesi.

1975 -1978 "Middle East Boom" Ortadoğu Ülkeleri alımlarının, İthalatlarının en yüksek
düzeye ulaştığı seneler. Türkiye Cumhuriyeti'nin de ekonomik olarak en problemli seneleri. Türk
nakliye firmalarının mecburen Ortadoğu taşımalarına yöneldikleri seneler.

1976 Yabancı plakalı araçlara, Türkiye'yi transit geçer iken, YOL vergisi ödenmesi
uygulamasının başlaması. (İlerideki dönemlerde, Türk plakalı araçlar, güzergahları üzerindeki
ülkelere, mütekabiliyet esasları mucibi, alınan vergiden çok daha fazlasını ödemeye mecbur
kaldılar. Bu ilginç süreci bir sonraki yazımda ele alacağım bekleyiniz...)

1977 T.C. Deniz Nakliyatı Şirketinin ilk Ro-Ro seferlerine başlaması. (Mersin-Izmir-Trieste )

1978 Ocak. Araçlara takometre takılması zorunluluğu. Bu tarihten önce, sürücüler çalışma
saatleri ile ilgili kayıtlarını çalışma defterlerine kayıt ediyorlardı. 1978 ve sonrasını başka bir
yazıda değerlendireceğiz.

Nazmi ÖZCAN